Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, liderler toplantısı yapmaya ya da liderleri tek tek çağırıp konuşmaya kolay karar vermedi.
Perşembe günleri, Genelkurmay Başkanlarının Cumhurbaşkanını haftalık olağan ziyaret günleridir. Genelkurmay Başkanı, her perşembe, Cumhurbaşkanına giderek bilgi verir, birlikte çeşitli yurt sorunlarını görüşürler. O görüşmelerle ilgili olarak gazetelerde, ayrıntılı haberler çıkmaz, sadece Genelkurmay Başkanının Cumhurbaşkanını olağan ziyareti belirtilir. O kadar...
22 Şubat 1973 Perşembe günü, Genelkurmay Başkanı Gürler, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunaya gitti. Gürler, Çankaya'ya saat 18.00'de çıkmıştı. Görüşme sırasında, Sunay sözü cumhurbaşkanı seçimine getirdi:
Bugün, Genelkurmay Başkanının ağırlığı Cumhurbaşkanından önde gelir. Siz, Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları olarak, 12 Mart muhtırasının getirdiği çalışmaları takip eder, desteklerseniz, buraya (Çankaya) gelmekten çok daha etkili olabilirsiniz...
Faruk Gürler, Sunay’ın yanından ayrıldı. Sunay Gürler görüşmesi basına "olağan görüşme" olarak yansıdı.
Sunay, görüşmelerini sürdürüyordu. Ertesi günü, Kontenjan Grubundan iki üyeyi kabul etti. Bunlar, Kontenjan Grubu Başkan Vekili Cihat Alpan ile üyelerden Selahattin Babüroğlu'ydular.
Selahattin Babüroğlu ile Cihat Alpan, içeri girerlerken, Senato Başkanı Tekin Arıburun çıkıyordu...
Kontenjan Grubu Başkan Vekili (Başkan Fahri Korutürk, İstanbul'da olduğundan, Kontenjan Grup Başkanlığına Cihat Alpan vekâlet ediyordu) Cihat Alpan, cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde partiler arasında uzlaşma sağlanamamış olmasına değindi. Aynı gün Kontenjan Grubu, toplantıları sonunda bir bildiri yayımladı. Bildiride şöyle deniyordu:
Senato Kontenjan Grubu, parti liderleri ve kadroları ile Silahlı Kuvvetler Kumandanları arasında başlayan görüşmlerin Sayın Cumhurbaşkanımızın riyaset ve idaresinde yürütülerek memleketin yüksek menfaatlerine ve geleceğine uygun düşecek güven verici bir sonuca bağlanmasında yarar bulunduğu kanısına varmış ve durumu Sayın Cumhurbaşkanına arz etmiştir...
Alpan'ın eğilimi
Kontenjan Senatörü Cihat Alpan'ın, geçmiş cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarıyla ilgili ayrıntılı bilgisi, deneyimi vardı, örneğin 26 Ekim 1961'de Cemal Gürsel 434 oy almıştı. Bazı AP'liler Gürsel’e oy vermemişlerdi. 28 Mart 1966’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde, Cevdet Sunay, AP ve CHP’nin oylarını alarak çıktığından Gürsel'den fazla oy toplamış, 461 oy almıştı. Sunay'da AP ile CHP anlaşmıştı. Sunay'ın AP ile anlaştığı yolunda haberler, söylentiler duyulmaya başlayınca, Sunay,
" Ben, partilerin adayı olmazsam, bu işe katılmam..." dedi. Bunun üzerine İnönü, Cevdet Sunaya, Sadi Koçaş'la haber göndermiş. "Sunay, bizim de adayımızdır" demişti. İş tatlıya bağlanmıştı...
Cihat Alpan, Sunay'a şöyle dedi:
Yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimi için, sizin seçiminize benzer durumda bir uzlaşma partiler arasında sağlanamadı. Siz, seçimi yaklaşan halefinizin belli olması yönünde devreye girmelisiniz. Sizi göreve getiren ülke koşullan, 12 Mart muhtırasının hüküm sürdüğü şu dönemde de önem ve ağırlık taşıyor. Sizin döneminizde olduğu gibi, şimdi de benzer bir durum var...
Cihat Alpan, sözlerini bitirirken, asker kökenli bir cumhurbaşkanının ülkeye yararlı olacağını söyledi. Söz arasında Faruk Gürlerle ilgili, öneri ve dileklerini de ekledi...
Sunay, şöyle dedi:
" Ben de idrak ediyorum, partiler arasında bir diyalog yok..."
Orgeneral Turgut Sunalp’in evindeki yemek
Ertesi günü, Org. Turgut Sunalp'ın evinde bir yemekte, Org. Faruk Gürler ile Cihat Alpan konuşuyorlardı. Faruk Gürler ile Cihat Alpan'a, kendisini destekleyeceklerin listesi diye birkaç kâğıt gösterdi. Cihat Alpan, listede beş altı isimden başka pek bir şey göremedi...
O gün, Tekin Arıburun ile konuşan AP Genel Başkanı Demirel, Isparta’ya gitmiş; Genelkurmay Başkanı Org. Faruk Gürler de, kuvvet komutanları ile birlikte, katıldığı brifingi izledikten sonra, Adana'dan Ankara'ya dönmüştü.
Org. Turgut Sunalp'ın evindeki yemekte, Korgeneral Ihsan Över ile Korgeneral Abdurrahman Ergeç de vardılar.
Cumhurbaşkanı Sunay, 25 Şubat 1973 Pazar günü, Genelkurmay Başkanı ile kuvvet komutanlarını birlikte kabul edip görüştü. Ertesi günü, Sunay Milli Güvenlik Kurulunu topladı, toplantı altı saat sürdü. Gazeteler, toplantıdan sonra yapılan açıklamaya şöyle yer verdiler.
"Toplantıda milli güvenliğimize ilişkin iç ve dış durumlarda meydana gelen gelişmeler ile gündemdeki diğer konular görüşülmüştür."
Açıklamadan önce, Köşkten ayrıldığı sırada, Başbakan Ferit Melen, gazetecilerin çeşitli sorularını, "açıklama olacak' diyerek yanıtsız bıraktı...
Liderler görüşmesinde...
Demokratik Parti Genel Başkanı Ferruh Bozbeyli'nin, gazetecilere "Gürler'in adı konmadı, diyemem" biçimindeki sözleri gazetelerde büyütüldü.
Ferruh Bozbeyli, 12 Marta ilk karşı çıkanlardandı. 12 Mart dolayısıyla, hemen o gün "Süleyman Demirel gitmeliydi, fakat böyle gitmemeliydi" demişti. Ama partisi küçük parti olduğundan, sözlerinin etkisi olmadı.
Ferruh Bozbeyli'ye de, öbür parti liderlerine olduğu gibi, ne komutan evlerinde, ne de Çankaya’da, Gürler'in desteklenmesi için bir baskı yapılmamıştı. Yalnız görüşürlerken,
" Bir de böyle bir mesele var Ferruh Bey. Faruk Gürler... Adaylığı konursa nasıl karşılarsınız? "diye sordu Cevdet Sunay...
Ferruh Bozbeyli, Kemal Kayacan'ın konutunda, söylediklerini yineledi. Bozbeyli, şöyle düşünüyordu:
Biz, cumhurbaşkanı seçimi konusunda, parlamento içinden bir kimsenin cumhurbaşkanı seçilmesinden yanayız. Dışardan parlamentoya bir kimsenin gelmesi yoluyla, bir aday olursa, bunu destekleyemeyiz. Çünkü, şöyle bir durum var: Biz, 12 Mart hükümetlerinin de karşısına çıktık. Ve Nihat Erim için, 'Bir gecede senatörleştirildikten sonra, başbakan atandı!'* dedik. Çünkü Nihat Erim, milletvekiliydi. Senatör yapıldı. Böyle olunca, dışardan gelecek herhangi bir kimse de ancak senatörleştirilebilir. Sonra, biz bütün bu meselelerde, grubumuzun olsa olsa temayülünü, eğilimini belirtiyoruz. Rey, gizlidir. Gizli olduğu için, herkes bu gizli reyi hangi istikamette kullanır, buna hükmetmek imkânı da yoktur...
Sunay'ın izlenimi
Parti liderleriyle görüştükten sonra, Cumhurbaşkanı Sunay’ın izlenimi, AP, CHP gibi büyük parti liderlerinin Gürler'in adaylığını desteklemeyecekleri yolundaydı. Kulislerde, Demokratiklerden bazılarının, "Yalnız bizim oyumuza kalırsa verebiliriz" biçiminde konuştukları söyleniyordu. Ferruh Bozbeyli, adaylığının konmasını biraz da grubunu ayakta tutma amacıyla kabul etmiş olabilirdi...
Söylentiler, CGP ve CHP’nin Gürler'i "destekleyeceği" yolundaydı. Başbakan Ferit Melen de, Gürler i destekleyenler arasındaydı. Milli Birlik Grubu, Kontenjan Grubu desteklerdi. CHP ve AP'den de destekleyenler olacaktı.
Cumhuriyet
23 Mart 1980