Köln'de Türk işçilerinin adı hiç de iyiye çıkmamıştı.
"Türkler buraya bıçağı getirdiler. Daha önce kavgalarda bıçak olmazdı" diyordu Almanlar. "Yumruklaşılır, dövüşülür, fakat yaralamaya gelince, hayır."
Türk işçiler gelinceye kadar İtalyanların borusu ötüyormuş buralarda. Türk işçiler gelince, İtalyanlar kavgada onların eline su bile dökemeyeceklerini anlamışlar. Bir köşeye sinmişler.
Köln'ün birçok yerinde birahaneler Türk işçilerine kapalıdır. Ancak, Eber Platz'da Türkler birahaneleri tutmuşlar, burada polisler de sinmiş. Türklerin "Köprüaltı" dedikleri batakhaneler de, haracı Türk işçiler tarafından alınan yerler arasındadır.
Köln'deki işçilerden birkaçı ile, bu batakhaneleri gezdik, ilk gittiğimiz meyhanede dört kişi altmışaltı oynuyordu, dışarıda ise başlan bereli, burma bıyıklı, ceketleri omuzlarında, külhanbeyleri kol geziyorlardı, işçilerden Celal,
" Burası İstanbul'un Tophanesi" dedi. Birer bira içip kalktık.
Bir başka semt, daha eğlenceli idi. Meyhane Rhein Irmağı kıyılarında, Türk işçilerin daha hâkim olduğu bir yerdi. Burada tek tük yabancılar vardı. Bize servis yapan sarışın Alman kızı ile konuşuyoruz:
"İsminiz ne sizin?..."
"Fatma!.."
Alman kızlarına köylerindeki, kasabalarındaki kızların adlan ile seslenmek hoşlarına gidiyordu işçilerin. Sonra öğrendim, asıl adı Helga idi Alman kızının... Kayserili İbrahim Tilkici,
"Benim adım da Hans" dedi. "Bu kızlara göre..."
Tilkici, kurt bir Kayserili. Alman kızı Fatma'ya ısmarladığı içkileri çaktırmadan kendisi yuvarladı. Hesabı ödeyip kalktık.
Köln cezaevinde 20 Türk işçisi yatmaktadır. Bunların çoğunlukla suçlan, kavgada adam bıçaklamak, kadınlara sarkıntılık etmek, polis dövmektir. Son olarak cezaevine girenlerden biri, bir judo öğretmenini yedi yerinden bıçaklamıştı.
Köln cezaevinde yatanlarla, işçi arkadaştan ilgileniyor, onlara gazete gönderiyorlarmış. Bu bölgede işçilerin bu hale düşmesindeki baş nedenlerden biri de kendileri ile candan ilgilenilmemesidir. Başıboş kimseler, işi serseriliğe vurmakta, çalışmadan yaşama olanaklarını aramaktadırlar.
Buna karşılık, öbür Alman kentleri de hesaba katılırsa, Türk işçilerin suç işleme oranlan, öbür yabancı işçilere göre hayli düşüktür.
Milliyet'in Münih Muhabiri Mustafa Ekrem Aydınla, Bavyera Polis Müdürünü ziyaret etmeyi ve "Türklerin işlediği suçlar" konusunda bilgi almayı kararlaştırmıştık. Polis Müdürü de, yardımcısı da yoktu. Telefonumuza cevap veren Emniyet Hukuk Müşaviri gülerek,
" Yaz mevsiminde Bauyera'da gangsterler güneye yazlığa giderler, ancak eylül sonunda dönerler. Bu yüzden o zamana kadar emniyet mensupları da izin yaparlar..."demişti.
Hukuk Müşaviri ile görüşmeye razı olduk.
Biz konuşurken odaya Polis Müfettişi girdi. Tanıştırıldığımız zaman bize,
"iyi ki, size rastladım" dedi. "Bir Türk işçisi ile başımız dertte. On iki yaşında bir kıza sarkıntılık etmiş, yakalayıp mahkemeye verdik, ifadesinde 'Sizin kanunlarınızı bilmiyordum, biz Türkiye'de on iki yaşında kızlarla evleniriz bile'dedi. Durum Türkiye'de gerçekten böyle midir?"
Polis Müfettişine, bu iddianın aslı olmadığını, Türkiye'de de medeni memleketlerden alınmış Medeni Kanunun yürürlükte olduğunu, hatta bununla ilgili yasa hükümlerinden bazılarının Alman yasalarından aynen alındığını söyledik. Teşekkür etti, çıktı gitti...
Köln'de işçilerden bazılarının kabadayılık yapması, kadına, kıza sarkıntılık etmeleri ile bitmiyor iş. Esrar kaçakçılığı, genç kızları esrara alıştırma, Doğu - Batı Almanya arasında kaçakçılık gibi işler yapanlar da varmış. Berlin'de konuştuğum bir yetkili, Doğu Berlin'de üç Türk işçisinin tutuklu bulunduğunu, bazılarının da Türkiye'ye geri yollandıklarını ve dosyalarının Milli Emniyete verildiğini söyledi. Doğu Berlin'de kaçakçılıktan hüküm giyenlerden biri de yeni çıkmış. Öbürlerinin duruşmaları devam ediyor.
Berlin'de bir Espresso, buraya devam eden Türk işçilerin kaçakçılık yaptıkları iddiasıyla polis tarafından kapatıldı. Yine Berlin’de Nurculuk, Kürtçülük oldukça yaygındır deniyor. Bu propaganda ve zararlı yayınlardan buradaki Türk işçileri korumak, onları uyarmak, yine hükümet sorumlularına düşen büyük bir iş. Nur risaleleri, Arapça harflerle burada basılıp Isparta taraflarına rahat rahat posta ile yollanıyormuş iddialara göre. Bunları bana söyleyen, Berlin'de yetkili makamlardı.
İlgilenilmez, başıboş bırakılırlarsa, işçilerin alet olmayacakları ne vardır? Eğitilmemişler, üstlerine, başlarına bir elbise bile uydurulamamış. Buraya kendi deyimleri ile "Çarıklı" geliyorlar, bir iki ay içinde ilkin bir urba dikinip ayakkabıya kavuşuyorlar. Yeni gidenler arasında bitlenenler bile olurmuş..
Köln'de Ford fabrikasında çalışanlar hallerinden memnundular. Yattıkları, barındıkları lojmanlar iyi idi. Alt katta televizyon seyrediyorlar, radyo dinliyorlardı. Fakat yine aynı Köln'de bazı işçilerin ahırdan bozma bir harap yapıda kaldıklarını da söylediler.
Reşat Akşemsettinoğlu'nu Almanya - Fransa sınırında bir süre kovaladım. O, nereye gitti ise, ben de arkasından gittim. Brüksel'den Saarland havzasındaki işçilere gelmiş ve çıkardığı dergiye aboneler toplayıp, Fransa bölgesine geçmişti. Bir arabaya atlayıp oraya gittik. Akşemsettinoğlu işçilere,
"Nasıl olsa af çıkacak, bütün Yassıada mahkûmları serbest kalacak. Fakat istediğim bir hükümet kurulmazsa dönmem memlekete..." diyormuş.
Akşemsettinoğlu'nun Türk işçilere şimdiye kadar altı yüz araba sattığını söylediler. "Türk Sesi" mecmuasının da 2600 abonesi varmış.
Eski Yassıada hükümlüsü, burada işçilerle istediği gibi oynayabiliyor, nafakasını çıkarıyor. Anlaşılıyor değil mi, işçinin kimlerin elinde kaldığı?.."
Milliyet
Kasım 1964