Strasbourg'ta...

Strasbourg'ta Ataç'ın yakın arkadaşlarından emekli profesör Louis Bazin'le tanıştım. Nasıl şakacı bir adam; eşi Bayan Nicheline de öyle. Yani, öyle dediğim, o da kocası gibi şakalar filan yapmıyor, ama candan demek istedim. Louis Bazin'i anlatırken, Server Tanilli, benim sayrı bir Ataççı olduğumu bildiğinden mi ne, öyle dedi:
Louis Bazin'le konuş, o Ataç’ın yakın arkadaşıdır.
Louis Bazin, önce son durumunu anlattı: Emekli profesör olduğu için, haftada bir Paris’te üniversiteye gidip, dersler veriyormuş, ama iş paraya gelince ı-ıh! Para önemli mi canım, elin kiri! Üniversitede ders vermenin onuru yok mu? Sadun Aren de, Ankara'da, emeli olduktan sonra, bir fakülkede derse gider, ancak aldığı para taksi parasını karşılamazdı. Olsun!
Louis Bazin, Ataç'ı anlatıyor şimdi:
Bir gün, diyor, Nurullah Ataç'a, "Zat-ı alinız" dedim, bana "Eşşoğleşşek" dedi!
Söyleşi tatlanıyordu. Ataç'ı bir gün Louis Bazin, çok suratı asık görmüş:
Hayrola, demiş, ne oldu? Neden suratın asık?
Hiç sorma, diye karşılık vermiş Ataç, bugün çok kötü bir şey yaptım!
Ne yaptınız, öyle bağışlanmayacak bir şey mi?
Çok kötü bir şey yaptım, çok!
Ama, beni meraklandırıyorsunuz, ne yaptınız?
Bugün yazımda, çok kötü bir şey oldu!
Yoksa, Arapça bir sözcük filan mı kullandınız, ona üzülüyorsunuz? Sizin her yazınızda Arapça, Farsça, kökenli birkaç sözcük bulunur!
Onlar bir şey değil, ne yaptım biliyor musun? Yazıda ‘Ve" kullandım, ‘Ve"!
Ataç, gerçekten öyleydi, "ve" yerine "ile" kullanır, ama o "ve”yi kesinlikle yazılarına sokmazdı. "Ve"yi kullanmamak da bana Ataç'tan kaldı! Hiç kullanmamaya çalışırım, onun yerine bir virgül koyuveririm!
Louis Bazin, 1940'lı yıllarda bulunmuş Ankara’da. Kendisi dilbilimci olduğu için, zamanın dilcileriyle bağlar kurmuş, dostlar edinmiş onlardan. Strasbourg'a gelirken, Ömer Asım Aksoy'u aramıştım, uyuyordu. Uyandırmalarını istemedim. Bir diyeceği olup olmadığını soracaktım. Tanilli’ye selam yollayacaktı, onu biliyorum. 96 yaşında, Ömer Asım Bey, yeni bir ameliyat geçirdi. İyileşti şimdi, turp gibi! Rauf İnan, 88 yaşına basmış. İki yıl sonra doksan, daha çocuk mu sayılır! Rauf İnan'ın sağlıklı yaşamının sürmesini dilerim, "öğretmen Dünyası", İnan için bir özel sayı çıkarmış, Tanilli'nin evinde gördüm. Kutladım içimden "Öğretmen Dünyası"nı da...
Louis Bazin, Nazım Hikmet'i de tanıyor. Nazım Hikmet'in sürgün yıllarında, Sovyetler'de, Paris'te birkaç kez birlikte olmuş, toplantılara katılmış onunla. Herkes bucak bucak Nazım’dan kaçarken o yıllar, Nazım demek onların sıcak dostluklarına sığınmış.
Strasbourg'ta bir yandan Starsbourg Üniversitesi Türk Etütleri Enstitüsü’nün Nazım Hikmet'in sanatı üzerine düzenlediği bilimsel toplantıyı izlerken, bir yandan da, yakın doslarıyla konuşmaya çalışıyordum onun. Bunların başında Avni Arbaş geliyordu. Avni Arbaş, toplantıda, bildirisini sunan Cevat Çapan'ın kara kalem portresini çizerken, ben de Nazım'ın onun için yazdığı "Avni’nin Atları"nı geçiriyordum belleğimden. Avni Arbaş’ı yıllardır tanırdım, severdim de, şöyle bir yarım saatçik bile oturup konuşmuşluğum yoktu onunla...
İstanbul'a bir geldiğinde ara ne olur? diyordu. Bir ayağı Paris'te, bir ayağı İstanbul’da gibiydi.
Nazım Hikmet'in alçakgönüllülüğünü anlatıyordu. Ününü hiç mi hiç kullanmamıştı Avni Arbaş’a göre Şevket Süreyya ile ilişkilerine bakıyorum da Nazım'ın, bağışlayan, hoşgören cinsinden de değilmiş hani diye geçiriyorum içimden...
Öyleydi, diyor Avni Arbaş, gerçekten çok alçak gönüllüydü. Paris'e bir geldiğinde, yanında Vera da var. telefon etti:
Sana geliyoruz! diye.
Gelmeyin! dedim. Uç kah çıkma sen, ben geliyorum...
Boş ver, dedi, geldi. Üç katı çıkmıştı. 1962-63 yılbaşıydı. O yılbaşını birlikte geçirdik. Bir daha görmedik, o yılın haziranında öldü.
Nazım, 3 Haziran 1963'te öldü Ahmed Arif in ölümü 2 haziran. "Haziranda ölmek zor" ya Ahmed Arif, çok sevdiği Nazım’a öylesine yakın ölmüş işte.
Strasbourg'a bu üçüncü gelişimmiş; ben sayısını unuttum, Bal Kırdar’ların evinde, Saadet Ersin söyledi. Saadet kara bir kız, Sivaslı. 1965-86'da mı ne ilk geldiğimde, Saadet'le tanışmışız, bana sorunlarını anlatmış, ben de yazmışım!
Bari, bir yararı oldu mu yazdıklarımın?
Oldu, olmaz olur mu? Gittiğimiz yerde gösterdik, "Bakın Ekmekçi de yazdı bizim sorunumuzu, biz haklıyız'" dedik, çözüldü sorunumuz...
Belleğimden uçup gitmiş, o zaman yazdıklarım. Böyle olaylarla karşılaşınca seviniyorum; hoşuma gidiyor.
Louis Bazin'in eşi Bayan Nicheline Bazin, toplantıya katılanlardan imza topluyor, Pertev Naili Boratav'a selam götürecekmiş bu imzalarla. Ne güzel şey!