Muzaffer İzgü, “Orta Direği Yıkan Ayı"yı yolladı, okuyorum onu. Aziz Nesin'den sonra, o kuşaktan bir başka gülmece yazarı Rıfat Ilgaz'ın bugün Evrensel'de imza günü var; ona uğrayıp, ustaya “bol imzalar" dileyeceğim.
Günlerdir, bir konunun üstünde duruyordum; Ordu'nun Aybastı ilçesi ANAP’lı Belediye Başkanı Salih Yaman, yirmi yıla hüküm giydiği; hakkında tutuklama kararı bulunduğu halde, yakalanamadığı gibi, belediye başkanlığı boşaltılıp yeni seçim yapılamaması olayı, demokrasimiz açısından önemli. SODEP Genel Başkanı Erdal İnönü, çarşamba günü Ordu'da bu konunun üzerinde durarak, gazetecilere bilgi verdi. SODEP Genel Başkan Yardımcısı Cezmi Kartay da, konunun arkasını bırakmayacaklarını, dünya kamuoyuna olayı duyuracaklarını söyledi. Okurların belleklerini tazelemek için olayı, mahkeme tutanaklarına ve kararlarına bakarak kısaca anlatayım:
12 Eylül’den bir hafta önce, 4.9.1960 günü, silahlı bir sağ çete oluşturan kişiler. Aybastı'nın Uzundere köyüne baskın düzenleyerek, CHP eğilimli olan Koçalan ailesinden beş kişi ile aynı köyden Mustafa Kara'yı kurşuna dizerek öldürdüler. Savcı iddianamesinde, sanık Salih Yaman için şunları söyler:
"... Sanığın yasadışı aşırı sağ silahlı çeteyi, otomatik silah vererek toplu katliam yapmalarına teşvik ettiği anlaşılmıştır. Sanığın C. Savcılığındaki ifadesinde suçunu kabul etmediği görülmüştür.
Sanığın toplu katliam olayını tahrik ve teşvik ettiği anlaşıldığından eylemlerine uyan TCK. ’nın 149/2. maddesine göre cezalandırılması.."
Savcının sanıkla ilgili esas hakkındaki görüşü de aynı doğrultuda. Erzincan Sıkıyönetim Mahkemesi'nde görülen davada, savcı esas hakkındaki görüşünü belirtirken, iddianamesinde olduğu gibi aynı istekte bulunuyor. Salih Yaman'ın “toplu kıyım" suçundan, ölüm cezasına çarptırılmasını istiyor.
Erzincan Askeri Mahkemesi, silahlı sağ çete oluşturarak toplu cinayet işleyen sanıklar arasında cezalar verirken, Salih Yaman için de şu kararı verir;
"Sanık Salih Yaman’ın: Sağ çeteye girip çete mensuplarına otomatik silahlar vererek kıyıma teşvik etmek suçu sabit olduğundan eylemine uyan TCK’nun 149/1. maddesi gereğince tak- diren yirmi yıl ağır hapis cezası ile cezalandırılmasına, cezasından artırma ve indirme yapılmasına yer olmadığına, TCK'nun 31. maddesi gereğince kamu hizmetlerinden devamlı yasaklanmasına, aynı yasanın 33. maddesi gereğince cezası süresi içinde yasal kısıtlılık halinde bulundurulmasına, aynı yasanın 173/ son maddesi gereğince altı yıl sekizer ay süreyle Bilecik il merkezinde ikâmetle geneI gözetim altında bulundurulmasına, 353 sayılı yasanın 251/1. maddesi gereğince gözetimde ve tutuklulukta geçen sürenin cezasından sayılmasına, subut yönünden oybirliğiyle, sanığın eyleminin TCK. 'nun 150. maddesine uygun düşeceği ve bu maddeden on yıl ağır hapis cezasının takdiri gerektiği görüşüyle üye Hâkim Galip Güzelin karşı oyuyla, oy çokluğuyla... "
Karar 20 haziran 1984 tarihlidir. Kararda, o yörede yapılan çeşitli toplu kıyıma katılan sanıklardan Nevzat Karayün ölüm cezasına çarptırılır (Nevzat Karayün, 12 Eylül öncesinde, Edirne Cezaevinde 24 yıl ağır hapis cezasını çekmekte iken, oradan kaçırılarak Aybastı'ya getirilip toplu kıyım cinayetlerinde kullanılır). Ahmet Turan İkiz ölesiye (müebbet) hapis cezasına, Kemal Sarıkaya 24 yıl ağır hapis cezasına çarptırılanlar arasındadırlar. Kemal Sarıkaya hakkında tutuklama kararı çıkarılır.
Mahkeme, Koçalan'ların öldürülmeleri suçunu işleyen sanıklardan Cevdet Şentürk, Ekrem Altıntaş, Hacı Osman Altıntaş, Selahattin Ekinci, Selahattin Yaman, Temel Gümüş ile Temel Durumlu'yu ölüm cezasına, Yaşar Karakuş'u ölesiye. Celal Atalay ile Aydın Çalgıcı’yı yirmişer yıl ağır hapis cezasına çarptırır...
Yargılamalar sürerken, ölüm cezası istemiyle yargılanan sanık Salih Yaman, geçen yıl 25 mart 1984 seçimlerinde ANAP'tan Aybastı belediye başkanlığı için adaylığını koyar. Tutuksuz yargılanmaktadır. Edindiğim bilgilere göre, Salih Yaman'ın seçimleri kazanması için İlçe Kaymakamı Rıdvan Yenişen ile İlçe Jandarma Komutanı Teğmen Yılmaz Kıyıcı'nın, partizanca davrandıkları ileri sürülür. Başvurular üzerine, Erzincan Sıkıyönetim Komutan Yardımcısı Tuğgeneral Selçuk Naznedar (şimdi Tümgeneral) kaymakam ile jandarma komutanını seçim günü Aybastı'dan uzaklaştırır. Ancak seçimleri yine de ANAP'lı Salih Yaman kazanır. Yıllardır CHP’nin kazandığı Aybastı’da, ölüm cezası istemiyle yargılanan Salih Yaman’ın kazanmasından sonra, Kaymakam Rıdvan Yenişen, Ankara'ya Mahalli İdareler Genel Müdür Yardımcılığına atanır Rıdvan Yenişen'in bir valilik kararnamesinde yakında vali olacağı söylentileri dolaşır.
Seçimler bitmiş; Salih Yaman, Aybastı belediye başkanlığı koltuğuna oturmuştur. Ancak 20 Haziran 1984 günü mahkeme, kararını açıklar. Belediye başkanı 20 yıl ağır hapis cezasına çarptırılmıştır. Mahkeme, Salih Yaman hakkında ”gıyabi" tutuklama kararı verir. Ancak sekiz aydır, bir türlü yakalanamaz; belediye başkanlığına bir belediye meclisi üyesi "vekalet" eder. Oradaki yönetim, başkanlığın yenilenmesi girişiminde de bulunmaz. Turgut Bey de sesini çıkarmaz.
Bir halk sözü var, şöyle:
Keçiye rakı içirmişler, dağda kurdu aramaya çıkmış.
Bu güzel halk sözü, iktidar sarhoşları için söylenmiş olmalı...
12 Ocak 1985, Cumhuriyet